Amsterdam – DOKU.ARTS, dat donderdag begint, toont een groot aantal films over kunst(enaars) die de moeite van het bekijken zeker waard zijn.

Een betoverend mooie baljurk, een onbespeelbaar geachte, stokoude vleugel en een kostuum van een Afrikaanse hoflakei. Terwijl het verpleeghuis Amstelhof wordt verbouwd tot museum Hermitage Amsterdam is regisseur Aliona van der Horst in de geschiedenis van een drietal objecten gedoken dat er vanaf zaterdag te zien zal zijn.

Van der Horst filmt in Amsterdam als een Russische delegatie poolshoogte komt nemen (de Russen vinden de zalen in de Amstelhof maar klein, en ook de Hollandse ramen zijn een stuk minder groot dan die in Rusland). Ze praat in St. Petersburg met naaisters die bezig zijn de baljurk in oude glorie te herstellen, en spreekt met het nageslacht van de zogenoemde ‘hofnegers’, dat het prachtige lakeienkostuum nog heeft gedragen.

De excentrieke pianist Oleg Karavaychuk (baret, zonnebril, roodbruine wollen trui) geeft in de Russische Hermitage een wervelend optreden op de vleugel. Hij heeft als kind nog voor Stalin opgetreden, vertelt een conservator. ‘Oleg is erg ontdaan dat de vleugel naar Amsterdam verhuist. Het is een deel van zijn leven.’

Aliona van der Horsts Passie voor de Hermitage – Metamorfose, dat ze voor de AVRO maakte, is een van de vele hoogtepunten van DOKU.ARTS, dat donderdag begint. Het festival voor films over kunst en kunstenaars is vorig jaar van Berlijn naar Amsterdam overgeheveld. De relatie tussen film en architectuur staat deze vierde editie centraal, maar er zijn ook kunstenaarsportretten, filmessays, inventieve compilaties en tributes over muziek, beeldende kunst, fotografie en film te zien. Sommige zijn spiksplinternieuw (Van der Horst kon haar film vorige week pas afmaken, omdat er nog beelden in moesten van de inrichting van de openingsexpositie), andere zijn al wat ouder, zoals Aleksander Sokoerovs wonderschone Hermitage-sprookje Russian Ark, dat naar aanleiding van Van der Horsts Metamorfose wordt vertoond.

De meeste van de 25 films die de Duitse DOKU.ARTS-directeur Andreas Lewin selecteerde, zijn de moeite meer dan waard. Xiao Jia’s Going Home bijvoorbeeld, waarin de Chinese meesterchroniqueur Jia Zhangke terugkeert naar zijn geboortestreek, nadat hij de Gouden Leeuw heeft gewonnen op het filmfestival van Venetië met Still Life. Hij wordt er als een held onthaald. Of Fliegen und Engel, waarin op inventieve wijze een verband wordt gelegd tussen de installaties van Ilja en Emilia Kabakov en het alledaagse Russische leven. Dat leven lijkt op zichzelf soms al een installatie van het vermaarde kunstenaarsduo.

Via een kordate schoonmaakster en een ploeg technisch en ondersteunend personeel wordt in Houselife een beeld geschetst van een door de Nederlandse architect Rem Koolhaas ontworpen huis bij Bordeaux, een fraai voorbeeld van het moderne bouwen. In To Be and Not To Be volgt de Nederlandse regisseur Frank Scheffer de Iraanse componist Nader Mashayekhi tijdens de moeizame oprichting van het Tehran Philharmonic Orchestra.

Openingsfilm is het schitterende vormgegeven en geconstrueerde egodocument Les plages d’Agnès van en met de Franse filmmaakster Agnès Varda. Les plages d’Agnès gaat over Varda’s jeugd en werk, haar reizen en engagement, haar leven met filmmaker Jacques Demy (Les demoiselles de Rochefort, Les parapluies de Cherbourg) en over haar liefde voor stranden.

‘Als je de mensen zou openmaken, dan zou je landschappen vinden’, zegt de innemende Varda. ‘Moi, si on

m’ouvrait, on trouverait des plages’, vervolgt ze – in mij vind je stranden. Het verbaast dan ook niet dat Les plages d’Agnès zo veel strandscènes bevat. En als er geen strand aanwezig is, zoals in de Rue Daguerre in Parijs waar Varda al meer dan vijftig jaar woont en werkt, dan laat ze de straat gewoon volstorten met vrachtwagenladingen zand, waarop ze de kantoormeubelen van haar eigen productiebedrijfje posteert.

De Volkskrant

Jan-Pieter Ekker

Gepubliceerd op 10 juni 2009 08:40, bijgewerkt op 08:42
http://www.volkskrant.nl/kunst/article1 212451.ece/ Agnegrave_s_Varda_kan _niet_zonder?service=Print